<- back to Nieuws
2 november 2019
Hoe wek je zelf energie op? Hoe breng je je energieverbruik naar beneden? Een aantal Amsterdammers ging de afgelopen jaren alvast aan de slag. Zonder precies te weten hoe. Ze deden het gewoon. Een verrassend groot deel van die duurzame Amsterdammers woont op het water.
Vandaag openen ze hun deuren en delen ze hun ervaringen tijdens de Duurzame Woonboten Route. ’s Ochtends kunnen woonbootbewoners inspiratie opdoen in Zeilschool Nautiek, waar een aantal sprekers antwoord geeft op nog veel meer vragen, zoals: hoe financier je dat? En wie kan mij adviseren?
Nautiek zit bomvol, met zo’n honderd man, meest wonend op het water. Alle stoelen zijn bezet, zelfs op de trap zitten en staan mensen.
Woonbootbewoners zijn anders dan landrotten
Stadsdeelbestuurder van Amsterdam Oost, Rick Vermin trapt af. Hij vertelt dat hij jaren geleden ook al eens voor een zaaltje woonbootbewoners stond: ’t was net zo warm en net zo druk. Rick, die toen nog voor Amsterdam Smart City werkte, informeerde woonbootbewoners over de City Zen subsidie: een subsidie voor het verduurzamen van woningen. ‘Woonbootbewoners zijn anders dan landrotten’, zegt Rick. ‘Ze zijn in staat het heft in eigen hand te nemen, ze doen het gewoon.’ Vandaag kunnen we zien waar de subsidie terecht kwam. Voor Rick is die cirkel alvast rond.
Barrières
Woningen en steden op eigen energie? Technisch gezien kan dat al lang. Maar in de praktijk? Wat zijn dan de barrières waar je tegenaan loopt? Om dát te weten te komen moet je het gewoon gaan doen. Daarom stelde City Zen vijf jaar geleden €2,5 miljoen aan subsidie ter beschikking.
‘Het was veel geld, maar het liep geen storm. En dat is ook niet gek’, zegt Marjolein. ‘Er waren meer vragen dan antwoorden, daar heb je moed voor nodig.’ Deelnemers moesten bovendien 50% zelf in brengen, daar heb je geld voor nodig. Uiteindelijk zijn 535 woningen met de subsidie verduurzaamd, waarvan twee derde huurwoningen. Van de particuliere woningen was meer dan de helft een woonboot.
Woonboten maken grootste labelsprongen
Gemiddeld maakten de woningen een energie-labelsprong van bijna 5: dus zeg maar van Label E naar A. De woonboten maakten nog grotere sprongen: ze waren namelijk verreweg de grootste energieverbruikers. De subsidies droegen bij aan CO2-reductie. Daar lag alleen niet de focus, zegt Marjolein. Het doel was leren: ervaren hoe het is om woningen te verduurzamen.
Wijze lessen
Wat er geleerd is? ‘Start met isoleren, ga zelf energie opwekken en stap dan pas over op de warmtepomp. In die volgorde’, zegt Marjolein tegen de aanwezigen in de zaal. ‘Het is hard werken, je moet weten wat je wilt en je moet volhouden. Maar het is het waard. Wat je ervoor terug krijgt is comfort en onafhankelijkheid. Je hebt minder kosten. En, op een dag als vandaag heb je een goed verhaal te vertellen.’
Ervaringen woonbootbewoners
Er komen veel voorbeelden van duurzaam verbouwde woonboten langs. Eén is van architect Bob Wely, en die zit in de zaal. Hij bevestigt dat het gedoe was, ‘maar ik ging toch verbouwen. Met de subsidie kon ik verder gaan dan ik eerder van plan was.’ Zijn stalen schip in West is nu energieneutraal, met een warmtepomp, een ventilatiesysteem dat warmte terugwint en zonnepanelen. Het is comfortabel, heel fijn. ‘Ik woon nu voor niets’, zegt Bob, maar geeft lachend toe dat hij daarvoor eerst heel wat geld moest lenen.
Ook het woonschip van Frank Hylkema, die vandaag de foto’s maakt, komt langs. Zijn schip was, toen hij het kocht niet geïsoleerd, dus daar begon hij mee. Hij plaatste +++ ramen. Nu spaart hij voor zonnepanelen en een warmtepomp. Over het proces zegt hij: ‘Je kon nergens wat vragen, je moest zelf uitzoeken wat voor jóu van toepassing was. Ook op de werven weten ze niets en je moet zo snel mogelijk weer weg want de volgende klant staat alweer klaar.’ Installateurs zeiden hem: ‘Een schip? Dan moet je er maar niet aan beginnen.’ Met andere woonbootbewoners praten helpt, maar je moet toch vooral veel avonden op google doorbrengen. Gelukkig wordt het nu beter, je ziet dat er wat verandert.
Met z’n allen in beweging komen
Marjolein brengt niet alleen goed nieuws: de City Zen subsidie is namelijk beëindigd. Tegelijkertijd zegt ze ook dat het zonder subsidie nog niet kan. Marjolein hoopt dat Froukje Anne van de Gemeente Amsterdam straks komt vertellen dat overheden het stokje van City Zen gaan overnemen. Tegen alle mensen die de routes gaan lopen langs de Duurzame Woonboten zegt Bot: ‘Ga voelen en ga zien. Laat je inspireren want we moeten met z’n allen in beweging komen.’
GeWoonboot
Joanne is sinds 2012 eigenaar van de allereerste duurzame woonboot van Nederland: de GeWoonboot op de NDSM-werf. De boot werd gebouwd in 2007/2008. De bedoeling was dat er 100 van werden gebouwd. Door de crisis bleef het bij één. Op het dak liggen sedum, zonnepanelen en een boiler. Er is een warmtepomp die het IJ als bron heeft, de toiletten spoelen door met regenwater.
Schoonschip
Op 18 januari a.s. vaart Joanne’s tweede GeWoonboot het Van Hasseltkanaal binnen. Als laatste: pas dán is Schoonschip compleet: een duurzaam en circulair drijvend woonbotendorp met 105 bewoners, 500 bewoners, 30 warmtepompen, 0 gasverbruik.
Het plan voor Schoonschip ontstond ruim 10 jaar geleden. Er waren mooie ideeën genoeg, maar er was lang geen plek in Amsterdam beschikbaar. Totdat Amsterdam Noord een tender uitschreef. Alle plannen moesten passen binnen het Manifest Buiksloterham Circulair. Schoonschip deed mee, met tórenhoge ambities. ‘We wilden persé winnen’, aldus Joanne. Ze wonnen, en dus moesten ze die ambities gaan waarmaken.
Smart grid en app-groepen
De initiatiefnemers riepen hulp in bij Metabolic, en Space & Matter voor een zo duurzaam en circulair mogelijk plan.
‘Het was een hele reis’, zegt Joanne, ‘maar als je maar blijft praten, dan komt het goed.’ We zijn mede daardoor ook een sociale gemeenschap, met meerde appgroepen. Die gebruiken de bewoners onder andere om kennis te delen, over alles wat ze nog tegenkomen zoals warmtepompen die het niet doen. Er komt nog een centrale waterwoning, half bewoond en half clubhuis, om elkaar te ontmoeten, maar ook om bijvoorbeeld spreekuren te houden.
Kom praten en feest vieren
‘Kom langs’, zegt Joanne, ‘praat met ons’. Joanne nodigt iedereen in de zaal uit om op 18 januari naar Schoonschip te komen: ‘dan zijn we compleet. Hoera.’ Schoonschip deelt alle opgedane ervaringen op www.schoonschipamsterdam.org
Rian is een walbewoner. Ze kijkt uit op ónze woonboten en dacht: ‘Dat kan mooier. Dat kan anders.’ Als het aan Grachten van Smaragd ligt zijn in 2025 alle daken van woonboten groen.
We doen een quiz, en leren:
Gaat de gemeente Amsterdam de City Zen subsidie overnemen? Nee, zegt Froukje Anne maar meteen: de gemeente Amsterdam wil vooral ondersteunen met kennis en oplossingen.
Is er dan geen subsidie meer?
Ja zeker wel. De gemeente Amsterdam geeft echter vooral subsidie voor bewoners die plannen maken om met hele straten en buurten tegelijk van het aardgas af te gaan. Een vereniging van woonbooteigenaren kan die subsidie dus ook aanvragen. Voor individuele woningeigenaren zijn er nog een aantal subsidies van diverse overheden voor installaties, zoals zonneboilers, warmtepompen en de al eerdergenoemde groene daken.
Advies
Wie plannen heeft om zijn of haar boot te verduurzamen kan op diverse plekken in de stad terecht voor gratis advies – over te nemen maatregelen, maar ook de continu veranderende subsidiemogelijkheden. Ga bijvoorbeeld naar het maandelijkse Energiespreekuur van 02025, bij de energiecoaches van Stichting Woon en bij het Regionaal Energieloket. En goed om te weten: Froukje Anne is zelf ook coach voor bewoners met duurzame ambities.
Dieselvrij
Het gaat altijd maar over aardgasvrij, is een opmerking uit de zaal, maar gelden al die regels niet gewoon ook voor het dieselvrij maken van je woning? Het antwoord is, helaas, nee.
Leningen
Voor wie de investering een probleem is, is er tot slot ook nog de mogelijkheid om een Energielening af te sluiten. Al 24 woonbootbewoners deden dat. Tot slot geeft Froukje Anne de zaal mee: ‘Klop eens aan bij je buren, doe het samen.’
Pauline stelt zich voor als een bezorgde moeder en ondernemer. En woonbootbewoner. Een belangrijke inspiratiebron is voor haar de Donut-economie van Kate Raworth. Wie aan de buitenkant van de Donut zit vraagt te veel van de aarde. Wie in het gat van de Donut zit heeft te weinig, zoals te weinig te eten, geen schoon drinkwater. Als we overgaan naar schone energie blijven we binnen de lijnen van de Donut en lossen we beide problemen op, aldus Pauline. ‘Dat is een onbescheiden mening, maar wij geloven daarin.’
Pauline: ‘Ontwikkelingen gaan snel, ik denk dat Amsterdam in 2025, als de stad 750 jaar bestaat, op schone energie over kan zijn. Maar de realisten om mij heen zeggen: maak er nou koploper van. Dan zijn we er misschien nog niet, in 2025, maar dan zijn we in Amsterdam alvast wel koploper.’ Daar zijn dan weer 8.000 mensen in de stad voor nodig die allemaal 50 adressen voor hun rekening nemen. Dan zijn we klaar. ‘We doen het ieder voor zich, maar we doen het wel samen.’
Samen is eventueel ook met grote partijen, zelfs Shell. Pauline gebruikt het beeld van Sail Amsterdam, met grote driemasters: de grote jongens die vaart kunnen maken, en alle kleine bootjes daaromheen, die snel kunnen wenden.
Samen is met 20 hubs in de stad: de woonboten-hub in Nautiek?
En samen is met alle energiecommissarissen, per postcodegebied: zij weten wat er speelt, bij hen kan je je melden en zij zorgen dat je verder komt.‘Ik hoorde net iemand zeggen: ik kon nergens terecht met mijn vragen. Kom naar het energieontbijt, of aansluitend naar het energiespreekuur van 02025. Daar is altijd Dave aanwezig, samen met andere adviseurs. Dave weet altijd alles. Dave zit toevallig ook in de zaal. Net als Joanne. Er is zo veel kennis: sluit je aan bij een hub, verbind je, ga aan het werk en zorg dat je gebouw op schone energie is.’
Marion Bloem gaat naar Zuid.
Daar zijn drie duurzame woonarken te bezichtigen:
Bob Wely gaat naar West
Sander Rutten blijft in Oost
